اندیکاتور حجم تعادلی (OBV)

تصور کنید که هر معامله خرید یا فروش در بازار، ردی نامرئی از خود بر حجم معاملات به جا بگذارد که تنها یک ابزار بتواند آن‌ها را دنبال کند. صحبت ما در مورد ابزاری است که به‌صورت هم‌زمان به نوسانات قیمت واکنش بدهد و حرکت‌های زیرپوستی بازار را تحت نظر داشته باشد. این ابزار چیزی نیست جز اندیکاتور حجم تعادلی (OBV) که یکی از ابزارهای کاربردی و مهم در تحلیل تکنیکال است و به کمک آن می‌توان رابطه بین قیمت و حجم معاملات را بررسی کرد. این اندیکاتور بر پایه این فرض عمل می‌کند که حجم معاملات می‌تواند پیش‌نگر حرکات قیمتی باشد؛ به این معنا که تغییرات در حجم، معمولاً زودتر از تغییرات در قیمت اتفاق می‌افتد. بنابراین، تحلیل‌گران با استفاده از اندیکاتور OBV می‌توانند جهت احتمالی روند آینده را شناسایی کنند و نقاط ورود و خروج دقیق‌تری داشته باشند. در این مقاله، به‌صورت کامل و عملی به معرفی این اندیکاتور، نحوه محاسبه آن، و کاربرد آن در تحلیل بازار خواهیم پرداخت.

اندیکاتور حجم تعادلی چیست و چه کاربردی دارد؟

اندیکاتور حجم تعادلی (OBV) که با نام On-Balance Volume شناخته می‌شود، یک شاخص تکنیکال از نوع مومنتوم است که از جریان حجم معاملات برای پیش‌بینی تغییرات احتمالی قیمت استفاده می‌کند.

به زبان ساده می‌توان گفت اندیکاتور OBV فشار خرید و فروش را به‌صورت تجمعی اندازه‌گیری می‌کند؛ به این صورت که در روزهای صعودی، حجم معاملات به مجموع OBV اضافه می‌شود و در روزهای نزولی، از آن کم می‌شود:

• اگر قیمت بسته شدن امروز بیشتر از دیروز باشد، کل حجم آن روز افزایشی در نظر گرفته می‌شود.
• اگر قیمت بسته شدن امروز کمتر از دیروز باشد، کل حجم آن روز کاهشی در نظر گرفته می‌شود.

این شاخص نخستین بار در سال ۱۹۶۳ میلادی توسط جوزف گران‌ویل (Joseph Granville) در کتابی با عنوان «کلید جدید گران‌ویل برای سودآوری در بازار سهام» (Granville’s New Key to Stock Market Profits) معرفی شد.

گران‌ویل معتقد بود که حجم معاملات نیروی اصلی پشت حرکت‌های بازار است و OBV را با هدف پیش‌بینی زمان وقوع حرکات بزرگ قیمتی طراحی کرد. از نظر او، هنگامی که حجم معاملات به‌طور چشم‌گیری افزایش می‌یابد ولی تغییر محسوسی در قیمت مشاهده نمی‌شود، باید درنظر داشت که احتمالا به‌زودی جهش شدید قیمتی به سمت بالا یا پایین رخ خواهد داد.

نحوه محاسبه اندیکاتور حجم تعادلی

اندیکاتور OBV مجموعی از حجم معاملات یک دارایی را ارائه و نشان می‌دهد که آیا این حجم به نفع بازار (در جهت خرید) یا به ضرر آن (در جهت فروش) است. بدین ترتیب، این اندیکاتور با جمع‌کردن حجم معاملات در روزهای مثبت و کم‌کردن آن در روزهای منفی، مسیر حرکت فشار خرید یا فروش را در بازار مشخص می‌کند. محاسبه OBV بر اساس سه قانون ساده انجام می‌شود:

• اگر قیمت بسته شدن امروز بیشتر از دیروز باشد: OBV فعلی = OBV قبلی + حجم معاملات امروز
• اگر قیمت بسته شدن امروز کمتر از دیروز باشد: OBV فعلی = OBV قبلی – حجم معاملات امروز
• اگر قیمت بسته شدن امروز با دیروز برابر باشد: OBV فعلی = OBV قبلی

انواع اندیکاتور حجم تعادلی

اندیکاتور OBV در ظاهر تنها یک شاخص ساده است، اما در عمل کاربردهای تحلیلی متنوع و قدرتمندی‌ دارد. این اندیکاتور را به پنج نوع می‌توانیم تحلیل کنیم که در ادامه آن‌ها را توضیح می‌دهیم.

OBV صعودی

زمانی که خط OBV روندی صعودی دارد، به این معناست که حجم معاملات در روزهایی که قیمت دارایی افزایش یافته، بیشتر از حجم روزهای نزولی بوده است. این موضوع نشان می‌دهد که پول در حال ورود به دارایی است و فشار خرید در بازار وجود دارد. این حالت، نشانه‌ای از تمایل سرمایه‌گذاران به خرید و حفظ دارایی است. زمانی که هم OBV و هم قیمت در حال افزایش باشند، معامله‌گران این وضعیت را به‌عنوان تأییدی بر روند صعودی در نظر می‌گیرند و با اطمینان بیشتری وارد معاملات خرید می‌شوند یا موقعیت‌های خرید فعلی خود را حفظ می‌کنند.

OBV نزولی

اگر OBV به‌صورت نزولی حرکت کند، یعنی حجم معاملات در روزهای منفی بیشتر از روزهای مثبت است. این وضعیت نشان‌دهنده فشار فروش و خروج سرمایه از دارایی است. درصورتی که قیمت نیز در حال کاهش باشد، OBV نزولی تأیید می‌کند که روند نزولی واقعی است و توسط حجم معاملات پشتیبانی می‌شود. در این شرایط، معامله‌گران معمولاً از ورود به معاملات خرید پرهیز می‌کنند یا ممکن است موقعیت‌های فروش باز کنند.

OBV افقی

اگر OBV بدون روند مشخص (نه صعودی و نه نزولی) حرکت کند، نشان می‌دهد که حجم خرید و فروش تقریباً برابر است. چنین حالتی معمولاً در دوره‌های تثبیت قیمت (consolidation) یا بازارهای بدون روند رخ می‌دهد. در این شرایط، سرمایه‌گذاران تمایلی به خرید یا فروش شدید ندارند. با این حال، چنین دوره‌هایی ممکن است پیش‌درآمد حرکات قوی در آینده باشند؛ بنابراین معامله‌گران ممکن است در این دوران با دقت بیشتری رفتار OBV را زیر نظر بگیرند تا آماده‌ ورود به روند جدید شوند.

کاربرد اندیکاتور حجم تعادلی

پایه نظری اندیکاتور OBV بر تفاوت بین پول هوشمند از سوی سرمایه‌گذاران نهادی، مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری و بازنشستگی و همچنین، سرمایه‌گذاران خرد یا عمومی استوار است. زمانی‌که سرمایه‌گذاران نهادی یا بزرگ شروع به خرید رمزارزی می‌کنند که توسط سرمایه‌گذاران خرد فروخته می‌شود، ممکن است حجم معاملات افزایش یابد و از طرفی قیمت همچنان ثابت بماند. این حجم تجمیع‌شده به‌تدریج قیمت را به سمت بالا سوق می‌دهد. پس از آن‌که قیمت به اندازه کافی افزایش یافت، سرمایه‌گذاران بزرگ شروع به فروش می‌کنند و سرمایه‌گذاران خرد که به‌تازگی وارد بازار شده‌اند، خرید را آغاز می‌کنند.

OBV به‌صورت عددی و در کنار نمودار قیمت نمایش داده می‌شود، اما مقدار عددی دقیق آن اهمیتی ندارد. دلیل این است که OBV یک شاخص تجمعی است و مقدار آن به نقطه شروع تحلیل وابسته است؛ یعنی هر تغییری در زمان شروع، باعث تغییر کل عدد می‌شود. بنابراین، تحلیل‌گران به جای تمرکز بر عدد دقیق، به شیب خط OBV در طول زمان توجه می‌کنند، چرا که جهت حرکت و روند آن نشان‌دهنده‌ فشار خرید یا فروش در بازار است.

• زمانی که قیمت و OBV هر دو در حال تشکیل سقف‌های بالاتر و کف‌های بالاتر هستند، به احتمال زیاد روند صعودی ادامه‌دار خواهد بود.
• زمانی که قیمت و OBV هر دو در حال تشکیل سقف‌های پایین‌تر و کف‌های پایین‌تر هستند، روند نزولی ادامه‌دار خواهد بود.
• اگر زمانی که قیمت در محدوده‌ای نوسان دارد و روند مشخصی ندارد، OBV در حال افزایش باشد، این ممکن است نشانه‌ای از انباشت (accumulation) باشد؛ یعنی سرمایه‌گذاران بزرگ در حال خرید هستند و این یک هشدار برای احتمال شکست صعودی است.
• اگر در یک بازه‌ رنج، OBV در حال کاهش باشد، ممکن است نشانه‌ای از توزیع (distribution) باشد؛ یعنی سرمایه‌گذاران بزرگ در حال فروش هستند و این می‌تواند هشدار یک شکست نزولی باشد.
• در شرایطی که قیمت همچنان در حال تشکیل سقف‌های بالاتر است، اما OBV موفق به تشکیل سقف‌های بالاتر نمی‌شود، احتمالاً روند صعودی توقف یا تضعیف خواهد شد. به این حالت واگرایی منفی (Negative Divergence) گفته می‌شود.
• در شرایطی که قیمت در حال تشکیل کف‌های پایین‌تر است، اما OBV موفق به تشکیل کف‌های پایین‌تر نمی‌شود، احتمالاً روند نزولی توقف یا تضعیف خواهد شد. به این حالت واگرایی مثبت (Positive Divergence) گفته می‌شود.

آموزش کار با اندیکاتور حجم تعادلی

حالا که با ماهیت این اندیکاتور کاربردی آشنا شدید، بهتر است سراغ نحوه دسترسی و کار با آن برویم. اعمال کردن اندیکاتور حجم تعادلی بر چارت قیمتی به سادگی چند کلیک است. برای این کار کافیست پلتفرم چارت اختصاصی خود را باز کنید که بسیاری از افراد از پلتفرم تریدینگ ویو یا متا تریدر استفاده می‌کنند. سپس چارت قیمتی که قصد تحلیل آن را دارید انتخاب کنید و تایم فریم را مشخص کنید. پس از آن، به منظور دسترسی به این اندیکاتور در هر پلتفرم مراحل زیر را طی کنید.

دسترسی به اندیکاتور حجم تعادلی (OBV) در تریدینگ ویو

پلتفرم تریدینگ ویو (TradingView) که طیفی از حرفه‌ای‌ترین ابزارهای تحلیل تکنیکال را به کاربران خود ارائه می‌دهد، امکان افزودن اندیکاتور OBV را نیز به‌سادگی فراهم می‌کند.

1. وارد حساب کاربری خود در تریدینگ ویو شوید و نمودار دارایی موردنظر را باز کنید.​
2. در بالای صفحه، روی دکمه Indicators کلیک کنید.​
3. در کادر جستجو، عبارت On-Balance Volume یا OBV را تایپ کنید.​
4. اندیکاتور OBV را از لیست نتایج انتخاب کنید تا به نمودار شما اضافه شود.​

پس از افزودن، خط OBV در پنجره‌ای جداگانه در زیر نمودار قیمت نمایش داده می‌شود. شما می‌توانید تنظیمات ظاهری مانند رنگ، ضخامت خط و نوع نمایش را مطابق با سلیقه خود تنظیم کنید. ​

دسترسی به اندیکاتور حجم تعادلی (OBV) در متاتریدر

اندیکاتور OBV به‌صورت پیش‌فرض در دسته‌بندی اندیکاتورهای حجمی متاتریدر ۴ و ۵ قرار دارد. برای افزودن آن به نمودار مراحل زیر را طی کنید:​

1. پلتفرم متاتریدر را باز و نمودار دارایی موردنظر را انتخاب کنید.​
2. از منوی بالا، گزینه Insert را انتخاب کرده و به بخش Indicators بروید.
3. سپس برای دسترسی به نمودارهای حجمی گزینه Volume را انتخاب کنید.
4. در این بخش، On-Balance Volume را انتخاب کنید.​
5. سپس اندیکاتور OBV در پنجره‌ای جداگانه زیر نمودار قیمت نمایش داده می‌شود. شما می‌توانید در قسمت پارامترهای اندیکاتور تنظیمات مختلف آن مانند رنگ خط، دوره زمانی و سایر ویژگی‌ها را مطابق با نیاز خود تنظیم کنید. ​

نحوه راه اندازی و تنظیمات اندیکاتور حجم تعادلی

پس از اضافه کردن اندیکاتور حجم تعادلی به نمودار، تنظیم درست آن برای هماهنگی با استراتژی معاملاتی اهمیت زیادی دارد. بنابراین در هر پلتفرم مراحل زیر را طی کنید.

تنظیمات اندیکاتور OBV در تریدینگ ویو

اندیکاتور OBV در پلتفرم تریدینگ ویو به‌راحتی قابل استفاده و شخصی‌سازی است. پس از افزودن اندیکاتور OBV به نمودار، روی نماد چرخ‌دنده (تنظیمات) کنار نام اندیکاتور کلیک کنید. ساختار محاسباتی و ظاهر و نحوه‌ نمایش آن به شرح زیر است:

بخش محاسباتی در تنظیمات اندیکاتور OBV

این بخش مربوط به هموار کردن داده‌های OBV برای حذف نویزهای قیمتی و داشتن خط روندی روان‌تر است.

• Type (نوع هموارسازی): این منو به شما اجازه می‌دهد نوع هموارسازی را انتخاب کنید. گزینه پیش‌فرض None (هیچ‌کدام) است، یعنی هیچ فیلتر یا صاف‌کننده‌ای روی OBV اعمال نمی‌شود. اما می‌توانید از گزینه‌هایی مانند SMA، EMA، WMA و سایر روش‌های متداول میانگین‌گیری استفاده کنید.
• Length (طول دوره): این عدد مشخص می‌کند که اگر از هموارسازی استفاده شود، چند کندل برای محاسبه آن در نظر گرفته می‌شود. عدد پیش‌فرض معمولاً ۱۴ است. هرچه عدد بالاتر باشد، منحنی OBV صاف‌تر ولی با تأخیر بیشتر خواهد بود.
• BB StdDev (انحراف معیار باند بولینگر): اگر هموارسازی انتخابی شما از نوع باند بولینگر (Bollinger Bands) باشد، این فیلد مشخص می‌کند که چند انحراف معیار برای ترسیم باندها استفاده شود. مقدار پیش‌فرض ۲ است. اگر از نوع دیگری استفاده کنید، این گزینه غیرفعال خواهد بود.
• Timeframe (تایم‌فریم محاسباتی): این گزینه به شما اجازه می‌دهد مشخص کنید که OBV بر اساس کدام تایم‌فریم محاسبه شود. حالت پیش‌فرض Chart است، یعنی مطابق با همان تایم‌فریمی است که نمودار شما روی آن تنظیم شده (مثلاً اگر تایم‌فریم نمودار ۱ ساعته باشد، OBV هم براساس آن محاسبه می‌شود). اما می‌توانید تایم‌فریم‌های متفاوتی را انتخاب کنید تا دیدی چندبعدی از حجم داشته باشید.
• Wait for timeframe closes (صبر برای بسته‌شدن کندل تایم‌فریم): با فعال‌کردن این گزینه که به‌صورت پیش‌فرض فعال است، محاسبات OBV فقط پس از بسته شدن کامل کندل انجام می‌شود. این کار از ایجاد سیگنال‌های زودهنگام و نوسانات ناپایدار جلوگیری می‌کند. اگر این گزینه غیرفعال شود، OBV ممکن است در طول تشکیل کندل تغییراتی موقتی و ناپایدار نشان دهد.

تنظیمات ظاهری اندیکاتور OBV

در تب استایل (Style)، می‌توانید موارد زیر را تنظیم کنید:

• رنگ خط OBV را تغییر دهید (از رنگ‌های پیش‌فرض یا وارد کردن کد رنگ دلخواه).
• ضخامت خط را بیشتر یا کمتر کنید تا خوانایی آن بهتر شود.
• نوع خط را مشخص کنید (خط ممتد، نقطه‌چین، خط‌چین و…).

تنظیمات نمایش اندیکاتور OBV

در تب قابل مشاهده بودن یا نمایش (Visibility)، می‌توانید تعیین کنید OBV در چه تایم‌فریم‌هایی نمایش داده شود. به‌عنوان مثال، ممکن است بخواهید فقط در تایم‌فریم‌های بزرگ مثل روزانه یا هفتگی آن را ببینید. این ویژگی برای کاهش شلوغی نمودارهای کوتاه‌مدت و حفظ دید بلندمدت مفید است.

تنظیمات اندیکاتور OBV در متاتریدر

در پلتفرم‌های متاتریدر ۴ و ۶ نیز اندیکاتور OBV به صورت پیش‌فرض وجود دارد و قابل تنظیم از جنبه‌های ظاهری و نمایش است، هرچند قابلیت‌های سفارشی‌سازی آن محدودتر از تریدینگ ویو است:

بخش پارامترها در تنظیمات اندیکاتور OBV

این تب شامل تنظیمات اصلی مربوط به نحوه نمایش اندیکاتور و نوع حجم استفاده‌شده در محاسبه است.

• حجم‌ها (Volumes): در این قسمت می‌توانید نوع حجم مورد استفاده در محاسبه OBV را انتخاب کنید. گزینه Tick به‌صورت پیش‌فرض انتخاب شده و بر اساس تعداد تغییرات قیمتی (تیک) در هر کندل محاسبه می‌شود. این روش بیشتر در بازار فارکس کاربرد دارد، چون داده‌های واقعی حجم معمولاً در دسترس نیستند. همچنین، گزینه‌هایی مانند Real Volume (حجم واقعی) نیز وجود دارد که برای تحلیل دقیق‌تر مخصوصاً در بازار فیوچرز مناسب‌تر هستند،.
• استایل (Style): در این بخش، می‌توانید ظاهر خط OBV را سفارشی‌سازی کنید. از قسمت رنگ (Color) امکان انتخاب رنگ دلخواه برای نمایش خط اندیکاتور را دارید. در قسمت نوع خط (Line Style) می‌توانید از بین گزینه‌هایی مثل خط ساده، خط‌چین‌دار، نقطه‌چین و سایر موارد انتخاب کنید. همچنین، در بخش ضخامت خط (Line Width) افزایش ضخامت باعث وضوح بیشتر خط روی نمودار می‌شود.

بخش سطوح در تنظیمات اندیکاتور OBV

با استفاده از تب Levels یا سطوح می‌توانید خطوط افقی دلخواه روی نمودار اندیکاتور OBV اضافه کنید. این خطوط برای ایجاد مرزهای مرجع یا نواحی کلیدی روی اندیکاتور به‌کار می‌روند و می‌توانند در تحلیل تکنیکال نقش مفیدی داشته باشند.

• با کلیک روی دکمه Add می‌توانید سطوح عددی جدیدی اضافه کنید.
• هر سطح، یک خط افقی روی پنجره‌ی اندیکاتور در مقدار عددی مشخصی از OBV رسم می‌کند.

• استفاده از سطح ۰ بسیار رایج است و برای تشخیص تفاوت بین انباشت (مقدار مثبت OBV) و توزیع (مقدار منفی OBV) به‌کار می‌رود.
• همچنین، می‌توانید سطوح خاصی مثل بالاترین یا پایین‌ترین مقادیر تاریخی OBV را علامت‌گذاری کنید تا در آینده از آن‌ها به‌عنوان نواحی هشدار یا بازگشتی استفاده کنید.

بخش مقیاس در تنظیمات اندیکاتور OBV

این تب مربوط به تنظیمات مربوط به مقیاس‌دهی (نمایش عمودی) اندیکاتور OBV در پنجره‌ جداگانه آن است.

• تنظیمات مقیاس مبتنی بر نمودار اصلی (Inherit Scale): اگر این گزینه فعال باشد، OBV از مقیاس نمودار اصلی پیروی می‌کند. معمولاً این گزینه غیرفعال باقی می‌ماند، زیرا بهتر است OBV در یک پنجره جداگانه و با مقیاس مستقل نمایش داده شود تا واضح‌تر باشد.
• مقیاس بر اساس خط (Scale by Line): این گزینه امکان مقیاس‌دهی براساس خط OBV را فراهم می‌کند. 
• درصد مقیاس (Scale percent): تعیین می‌کند که خط OBV در چه ارتفاعی از پنجره قرار گیرد. مقدار پیش‌فرض ۵۰٪ است.
• مقدار مقیاس (Scale value): عدد مشخصی از مقدار OBV را برای قرارگیری دقیق در محور عمودی تعریف می‌کند.
• حداقل و حداکثر ثابت (Fixed Minimum / Fixed Maximum): این دو گزینه اجازه می‌دهند که شما مقدار حداقل و حداکثر برای نمایش مقیاس OBV را به‌صورت دستی وارد کنید. برای مثال، اگر مقدار OBV بین -۵۰۰۰ و ۵۰۰۰ نوسان دارد، با وارد کردن این مقادیر می‌توانید مقیاس را ثابت نگه دارید و از تغییرات خودکار آن جلوگیری کنید.

بخش نمایش در تنظیمات اندیکاتور OBV

با استفاده از این تب می‌توانید مشخص کنید در چه تایم‌فریم‌ها یا نوع نمودارهایی اندیکاتور OBV نمایش داده شود. این قابلیت برای داشتن یک محیط کاری مرتب و متمرکز بسیار کاربردی است.

• تایم‌فریم‌ها: می‌توانید تعیین کنید اندیکاتور فقط در تایم‌فریم‌های خاصی نمایش داده شود؛ برای مثال، فقط در تایم‌های یک‌ساعته و بالاتر (H1 به بالا) قابل مشاهده باشد؛ یا در تایم‌فریم‌های پایین مثل M1 تا M15 که برای اسکالپ کاربرد دارد، نمایش داده نشود.
• نوع نمودار: در برخی نسخه‌های متاتریدر، امکان محدود کردن نمایش به نوع خاصی از نمودار (مثلاً کندل‌استیک، خطی، یا میله‌ای) نیز وجود دارد.

انواع استراتژی معاملاتی با اندیکاتور حجم تعادلی

در این بخش به بررسی برخی از استراتژی‌های معاملاتی محبوب که با استفاده از اندیکاتور حجم تعادلی اجرا می‌شوند، می‌پردازیم:

استراتژی خط روند OBV

یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین استراتژی‌ها، رسم خطوط روند مستقیم روی خط OBV است، همان‌طور که آن را برای دنبال کردن روند قیمت‌ها استفاده می‌کنید. معامله‌گران خطوط حمایت یا مقاومت را روی نمودار OBV می‌کشند تا بتوانند روندهای ادامه‌دار یا معکوس را شناسایی کنند. زمانی که OBV خط روند نزولی خود را به سمت بالا می‌شکند، می‌تواند نشان‌دهنده افزایش فشار خرید باشد که ممکن است پیش از یک شکست قیمتی رخ دهد. بالعکس، اگر OBV خط روند صعودی خود را به سمت پایین بشکند، این هشدار می‌دهد که پشتیبانی حجم معاملات کاهش یافته و ممکن است قیمت نزول کند.

این تکنیک به‌ویژه در زمان‌هایی که قیمت در حال تثبیت است، مفید است. اگر OBV پیش از قیمت حرکت کند و خط روند خود را بشکند، می‌تواند سیگنالی زودهنگام برای تغییر جهت بازار باشد و به معامله‌گران اجازه می‌دهد تا پیش از اینکه جمعیت وارد شود، موقعیت‌های معاملاتی خود را تنظیم کنند.

استراتژی واگرایی OBV

واگرایی بین OBV و قیمت یکی از معتبرترین و پرکاربردترین استراتژی‌ها برای شناسایی تغییرات احتمالی روند است.

واگرایی صعودی زمانی رخ می‌دهد که قیمت کف‌های پایین‌تری می‌سازد اما OBV کف‌های بالاتری تشکیل می‌دهد. این نشان‌دهنده این است که علی‌رغم کاهش قیمت‌ها، حجم معاملات در روزهای صعودی افزایش یافته و احتمالاً بازار در حال انباشت (خرید) است. این نوع واگرایی معمولاً پیش‌درآمدی برای بازگشت روند به سمت بالا است.

از طرفی در حالت واگرایی نزولی، قیمت سقف‌های بالاتری می‌سازد اما OBV سقف‌های پایین‌تری ایجاد می‌کند. این نشان‌دهنده این است که علی‌رغم افزایش قیمت‌ها، حجم معاملات کاهش یافته است و ممکن است روند صعودی ضعیف شده و بازار وارد روند نزولی شود.

توجه داشته باشید که واگرایی OBV معمولاً در نزدیکی سطوح حمایت یا مقاومت اهمیت بیشتری پیدا می‌کند و زمانی که با سایر اندیکاتورها مانند RSI ،MACD یا الگوهای کندل استیک تایید شود، سیگنالی قوی برای تغییر روند به‌حساب می‌آید.

استراتژی تأیید شکست OBV

این استراتژی از OBV برای تأیید شکست‌های قیمتی (Breakout/Breakdown) استفاده می‌کند. بسیاری از معامله‌گران با چالش شناسایی شکست‌های واقعی از شکست‌های کاذب روبه‌رو هستند. بدین ترتیب OBV می‌تواند به حل این مشکل کمک کند و نشان دهد که آیا شکست با حجم معاملات قوی همراه است یا خیر.

 زمانی که قیمت یک سطح مقاومت را می‌شکند و هم‌زمان OBV نیز به‌طور چشمگیری صعودی می‌شود، تأیید می‌کند که شکست واقعی است و توسط حجم خرید پشتیبانی می‌شود. این نوع تأیید می‌تواند اعتماد بیشتری برای ورود به موقعیت خرید ایجاد کند.

اگر قیمت یک سطح حمایت را بشکند و OBV نیز نزولی باشد، شکست نزولی تأیید می‌شود و می‌تواند سیگنالی برای ورود به موقعیت فروش باشد.

این استراتژی به‌ویژه در بازارهای بدون روند یا رنج مفید است، جایی که شکست‌های کاذب بسیار رایج است. تأیید OBV می‌تواند به معامله‌گران کمک کند تا شکست‌های واقعی را از شکست‌های کاذب تمیز دهند و از ورود به موقعیت‌های غلط جلوگیری کنند.

استراتژی میانگین متحرک OBV

مانند نمودار قیمت‌، می‌توان میانگین متحرک را به خط OBV اعمال کرد تا نویز موجود در داده‌ها کاهش یابد و روندها و سیگنال‌های حرکتی به‌راحتی شناسایی شوند. زمانی که OBV بالاتر از میانگین متحرک خود قرار می‌گیرد، نشان‌دهنده فشار خرید قوی است و احتمالاً روند صعودی ادامه خواهد یافت. برعکس، زمانی که OBV زیر میانگین متحرک خود قرار می‌گیرد، می‌تواند نشان‌دهنده شروع فشار فروش باشد.

معامله‌گران معمولاً منتظر می‌مانند تا OBV از میانگین متحرک خود عبور کند. اگر OBV از پایین به بالای میانگین متحرک برسد، سیگنالی برای خرید است و اگر OBV از بالا به پایین میانگین متحرک خود را بشکند، سیگنالی برای فروش خواهد بود.

در این نوع استراتژی معمولاً از میانگین متحرک ساده (SMA) یا میانگین متحرک نمایی (EMA) استفاده می‌شود و در آن‌ها بسته به سبک معاملاتی فرد، دوره‌های مختلف مانند ۱۰ روزه یا ۲۰ روزه برای این میانگین‌ها رایج است.

این روش برای استراتژی‌های دنبال‌کننده روند بسیار مفید است و می‌تواند همراه با میانگین‌های متحرک قیمت برای ایجاد سیگنال‌های تأییدی دوگانه استفاده شود.

مزایای استفاده از اندیکاتور حجم تعادلی

اندیکاتور حجم تعادلی مزایای متعددی دارد که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم:

• تأیید روند: اندیکاتور OBV به تأیید روندهای قیمتی موجود کمک می‌کند. زمانی که خط OBV در همان جهت با قیمت حرکت می‌کند، به تقویت قدرت روند فعلی اشاره دارد. برای مثال، اگر هم‌زمان با افزایش قیمت، OBV نیز بالا برود، نشان‌دهنده فشار خرید قوی است. 
• شناسایی واگرایی‌ها: معامله‌گران با مقایسه حرکت قیمت با OBV می‌توانند واگرایی‌هایی را شناسایی کنند که ممکن است نشان‌دهنده معکوس شدن روند باشد. واگرایی صعودی زمانی رخ می‌دهد که قیمت‌ها کف‌های پایین‌تری می‌سازند، اما OBV کف‌های بالاتری ایجاد می‌کند، که نشان‌دهنده انباشت (خرید) است. از سوی دیگر، یک واگرایی نزولی زمانی شکل می‌گیرد که قیمت‌ها سقف‌های بالاتری می‌سازند، اما OBV سقف‌های پایین‌تری دارد، که نشان‌دهنده توزیع (فروش) است. 
• پیش‌بینی شکست‌ها: OBV می‌تواند پیش از حرکت قیمت‌ به شکست‌ اشاره کند. زمانی که OBV به سطوح بالاتر یا پایین‌تری می‌رسد بدون اینکه قیمت حرکت خاصی داشته باشد، می‌تواند نشان‌دهنده یک شکست قریب‌الوقوع در همان جهت حرکت OBV باشد. این ویژگی OBV به معامله‌گران کمک می‌کند تا پیش از شروع حرکت قیمتی، از تغییرات پیش رو باخبر شوند.
• تحلیل احساسات بازار: OBV به تحلیل احساسات بازار کمک می‌کند و فعالیت‌های خرید و فروش بازارهای بزرگ مانند سرمایه‌گذاران نهادی را برجسته می‌کند. اگر OBV در حال افزایش باشد، نشان‌دهنده افزایش علاقه به خرید است، درحالی که کاهش OBV نشان‌دهنده افزایش فشار فروش است. این ویژگی OBV می‌تواند به معامله‌گران کمک کند تا احساسات غالب بازار را بهتر درک کنند.
• ارزیابی قدرت روند بر اساس حجم: OBV با تحلیل جریان حجم معاملات، قدرت روندهای قیمتی را ارزیابی می‌کند. اگر OBV در طول یک روند صعودی در حال افزایش باشد، نشان‌دهنده قدرت این روند است. بالعکس، اگر OBV در یک روند نزولی کاهش یابد، نشان‌دهنده ضعیف شدن این روند و کاهش قدرت فروش است.

معایب استفاده از اندیکاتور حجم تعادلی

این اندیکاتور با وجود مزایای فراوان، محدودیت‌هایی نیز دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. در ادامه به بررسی معایب استفاده از اندیکاتور حجم تعادلی می‌پردازیم.

• سیگنال‌های غلط: OBV به‌عنوان یک اندیکاتور پیش‌بینی‌کننده شناخته می‌شود که تلاش می‌کند تغییرات قیمت را بر اساس تغییرات حجم پیش‌بینی کند. با این حال، این ویژگی می‌تواند به‌ویژه در دوره‌های تثبیت بازار یا زمانی که حجم معاملات پایین است، منجر به سیگنال‌های غلط شود. در این شرایط، OBV ممکن است روندهایی را نشان دهد که در نهایت تحقق نمی‌یابند و سیگنال‌های غلطی ایجاد می‌کند.
• حساسیت به جهش‌های ناگهانی در حجم معاملات: OBV به‌شدت به جهش‌های ناگهانی در حجم معاملات حساس است، به‌ویژه زمانی که این جهش‌ها به دلیل اخبار ناگهانی یا معاملات عمده توسط سرمایه‌گذاران نهادی ایجاد می‌شود. این جهش‌ها می‌توانند باعث حرکات ناگهانی در خط OBV شوند که ممکن است تفسیر آن را پیچیده و سیگنال‌های گمراه‌کننده‌ای ایجاد کنند. بنابراین، برای تفسیر OBV در این مواقع باید دقت بیشتری به خرج داد.
• دارای تاخیر: از آنجا که OBV یک اندیکاتور تجمعی است، نتایج آن تغییرات حجم را براساس زمان به‌طور مداوم جمع‌آوری می‌کند. این بدان معناست که ممکن است OBV به تغییرات سریع بازار واکنش نشان ندهد و سیگنال‌ها را با تأخیر ارسال کند. این تأخیر می‌تواند در بازارهای با نوسانات سریع باعث ایجاد سیگنال‌هایی شود که به‌موقع نباشند.
• سیگنال‌های گمراه‌کننده در بازارهای با حجم کم: در بازارهایی که نقدینگی کمی دارند یا حجم معاملات پایین است، OBV ممکن است حرکات نادرستی را نشان دهد که به‌طور دقیق احساسات بازار را منعکس نمی‌کند. در این شرایط، حرکات خط OBV می‌تواند بی‌ثبات و گمراه‌کننده باشد.
• عدم توجه به عوامل بنیادی: OBV تنها براساس داده‌های قیمت و حجم حرکت می‌کند و عوامل بنیادی را در نظر نمی‌گیرد. این عوامل می‌توانند تأثیر زیادی بر حرکات قیمت داشته باشند، اما در محاسبات OBV لحاظ نمی‌شوند.
• استفاده تنها از OBV به‌عنوان اندیکاتور کافی نیست: اعتماد صرف به OBV و استفاده تنها از آن برای تحلیل بازار می‌تواند پر ریسک باشد. این اندیکاتور بهتر است همراه با سایر اندیکاتورها و روش‌های تحلیل استفاده شود تا روند تأیید شود و تصمیم‌گیری‌های معاملاتی به‌طور جامع‌تری انجام گیرد.

در جدول زیر مزایا و معایب استفاده از اندیکاتور حجم تعادلی را به صورت یکجا برای شما آماده کرده‌ایم:

مزایا	معایب
تأیید روند: OBV به تأیید و تقویت روندهای قیمتی موجود کمک می‌کند.	سیگنال‌های غلط: به دلیل ویژگی پیش‌بینی‌کننده بودن، OBV در بازارهای با تثبیت یا حجم پایین می‌تواند سیگنال‌های غلط تولید کند.
شناسایی واگرایی‌ها: واگرایی بین OBV و قیمت می‌تواند معکوس شدن روند را نشان دهد.	حساسیت به جهش‌های ناگهانی حجم: OBV به‌شدت به افزایش حجم معاملات حساس است که می‌تواند باعث ایجاد سیگنال‌های گمراه‌کننده شود.
پیش‌بینی شکست‌ها: OBV می‌تواند پیش از حرکت قیمت‌ها به شکست‌ها اشاره کند.	ماهیت دارای تاخیر: OBV به‌طور معمول با تأخیر به تغییرات سریع بازار پاسخ می‌دهد.
تحلیل احساسات بازار: OBV می‌تواند احساسات بازار را بر اساس حجم معاملات تحلیل کند.	سیگنال‌های گمراه‌کننده در بازارهای کم حجم: در بازارهایی با حجم معاملات کم، OBV ممکن است سیگنال‌های نادرستی بدهد.
ارزیابی قدرت روند: OBV به ارزیابی قدرت روند از طریق حجم معاملات کمک می‌کند.	عدم توجه به عوامل بنیادی: OBV تنها به قیمت و حجم معاملات توجه دارد و عوامل بنیادی را نادیده می‌گیرد.
	نیاز به ترکیب با سایر اندیکاتورها: OBV به‌طور مستقل برای تحلیل کافی نیست و باید با سایر اندیکاتورها استفاده شود.

نکات مهم استفاده از اندیکاتور حجم تعادلی

هنگام استفاده از اندیکاتور حجم تعادلی، دقت به یک سری نکات می‌تواند به بهبود دقت سیگنال‌ها و تصمیمات معاملاتی شما کمک کند. در ادامه به برخی از این نکات مهم اشاره می‌کنیم:

• تأیید روند: برای تأیید روندها، حرکت OBV را با روند قیمت مقایسه کنید. در یک روند صعودی، هم‌زمان با افزایش قیمت، OBV نیز باید بالا برود تا نشان‌دهنده فشار خرید قوی باشد. برعکس، در یک روند نزولی، قیمت و OBV باید هر دو کاهش یابند تا نشان‌دهنده فشار فروش قوی باشد.
• تحلیل واگرایی‌ها: واگرایی‌ها بین OBV و قیمت می‌توانند پیش‌درآمدی بر معکوس شدن روند قیمت باشند. برای مثال، اگر قیمت‌ها در حال ایجاد قله‌های جدید باشند اما OBV نتواند این قله‌ها را دنبال کند، می‌تواند نشان‌دهنده ضعف روند و احتمال معکوس شدن آن باشد.
• تأیید شکست‌ها: OBV می‌تواند برای تأیید سیگنال‌های شکست مورد استفاده قرار گیرد. اگر قیمت یک سطح حمایت یا مقاومت مهم را بشکند و این شکست با جهش مشابهی در OBV همراه باشد، می‌تواند نشان‌دهنده حرکت پایدار قیمت در همان جهت باشد.
• ترکیب OBV با میانگین‌های متحرک: برای تقویت تحلیل OBV، می‌توان آن را با میانگین‌های متحرک ترکیب کرد. به‌عنوان مثال، استفاده از دو میانگین متحرک نمایی (EMA) با دوره‌های ۱۲ و ۳۴ می‌تواند به شناسایی نقاط ورود کمک کند، زمانی که OBV از این میانگین‌ها عبور می‌کند و فشار خرید یا فروش تغییر می‌کند.
• آگاهی از جهش‌های حجم: به جهش‌های ناگهانی حجم که می‌توانند باعث تغییرات سریع در OBV شوند، دقت کنید. این جهش‌ها ممکن است سیگنال‌های گمراه‌کننده‌ای ایجاد کنند، بنابراین باید اطمینان حاصل کنید که روند OBV با حرکت قیمت هم‌خوانی داشته باشد تا از سیگنال‌های نادرست جلوگیری کنید.
• ترکیب OBV با دیگر اندیکاتورها: برای بهبود دقت تحلیل‌های خود، OBV را با سایر اندیکاتورهای تکنیکال مانند RSI یا MACD ترکیب کنید. این کار به شما کمک می‌کند که دید جامع‌تری از شرایط بازار بدست آورید و سیگنال‌های معاملاتی خود را قوی‌تر و معتبرتر کنید.

سخن پایانی

در نتیجه، اندیکاتور حجم تعادلی (OBV) ابزاری قدرتمند مبتنی بر تحلیل رابطه بین قیمت و حجم است که معامله‌گران با استفاده از آن می‌توانند احساسات بازار را ارزیابی کنند، روندها را تأیید کنند و حرکت‌های احتمالی قیمت را پیش‌بینی کنند. معامله‌گران با درک نحوه محاسبه OBV، شناسایی استراتژی‌های مختلف مانند خطوط روند، واگرایی‌ها، شکست‌ها و میانگین‌های متحرک، و آگاهی از محدودیت‌های آن، می‌توانند OBV را به‌طور مؤثر در استراتژی‌های معاملاتی خود به کار ببرند. با این حال، بسیار مهم است که OBV را با سایر اندیکاتورهای تکنیکال و تحلیل‌های بازار ترکیب کنید تا از سیگنال‌های غلط جلوگیری کنید و تصمیم‌گیری‌های خود را بهبود ببخشید و رویکردی متعادل و آگاهانه برای معاملات اتخاذ کنید.